Beypazarı

Ankara'nın kuzeydoğusunda 100 km mesafede bulunan Beypazarı; Hitit, Frig, Galat, Roma, Bizans, Selçuklu ve son olarak da Osmanlı’ların egemen olduğu tarihi İpek Yolu üzerinde bulunan önemli yerleşim merkezlerinden biridir. Beypazarı ilçesine ilk isim Luwi’lerce “Lagania” olarak verilmiştir. 'Kaya Doruğu Ülkesi' anlamına gelen bu isim, Beypazarı'nın konumunu da ifade etmektedir. Günümüzde olduğu gibi eski dönemlerde de çevre kentlerin ilgi odağı olan Beypazarı, panayır şeklindeki büyük pazar yerleri ile ünlenmiştir. Bu meşhur pazar, ilçenin 'Beypazarı' olarak anılmasına neden olmuştur.

Ankara’dan yola koyulduktan 1.5 saat sonra bir tepeyi dönünce yeşiller arasında beyaz evleriyle, ilçenin İnözü vadisindeki bağlık kesimi apansız karşımıza çıkar. Bunu tepelerin yamaçlarına yaslanmış birbirine sokulmuş, kırmızı kiremitli beyaz evler ve bu dokunun sürekliliğine karşı koyan çıkışları ile canlılık veren minarelerin estetik kompozisyonu izler.

Eski ve yeni olmak üzere ikili bir yerleşme düzeni gösteren kasabanın topoğrafik yapısı oldukça engebelidir. Eski kesim Ankara-İstanbul yolunun kuzeyinde dağların dik yamaçlarına ve vadilere yerleşmiştir. Yerleşmeye uygun olmayan balık sırtı görünümündeki kalker tepeler, eski konut dokusu içinden fışkırarak görsel etki yaratırlar. Yeni gelişen kesim ise eski İstanbul yolunun güneyindeki düzlüklerde ve batıya doğru karayolunun kenarında yer almaktadır.

Çarşı ve geleneksel konutlardan oluşan mahalleler eski kesimdeki karakteristik dokuyu oluşturur. Çarşı geleneksel mahallelerin ortasında diyebileceğimiz az meyilli bir alanda yer alır, kanal içine alınmış Mundarcı deresi 250 dükkanlık çarşının ortasından geçer.

Çarşıdaki dükkanlar genellikle tek katlıdır. İki katlı olanların üst katları depo olarak kullanılır. Yöresel zanaatlardan bakırcılık, gümüş işlemeciliği, ayakkabıcılık ve marangozluk bu güne dek süre gelmiştir. Mahalleler güçlü rüzgarlardan kuzeydeki tepelerle korunmuştur. Böylece çeşitli yükseklikteki topoğrafik yapı buna bağlı organik ve asimetrik yerleşme dokusu zengin bir görsel doku oluşturmuştur.

Beypazarı’nda topoğrafik yapıya bağlı farklı yerleşim düzeni görülür, Meyilli kesimlerde yoğun, meyili daha az olan yerlerde geniş bahçeli yaygın bir oluşum vardır. Meyilli kesimdeki mahalleler mimari karakter açısından farklılık göstermezler.

Verimli tarım alanları, doğal su kaynaklarının zenginliği, sarp yamaçlı tepelerle çevrelenmiş korunaklı bir konumda olması, Beypazarı'nı önemli bir yerleşim yeri haline getirmiştir. İlçenin İpek Yolu üzerinde bulunması, ardında eşsiz bir tarihi zenginlik bırakmıştır. Mimari açıdan pek çok zenginliğe sahip olan Beypazarı, kültürel potansiyeli ile dikkat çekmektedir.